Ауғандағы соғыс

1978 жылы сәуірде Ауғанстанда, кейін сәуір революциясы деп аталған төнкеріс болды. Билік басына ауған коммунистері – Ауғанстанның халық-демократиялық партиясы келді. Өкіметті жазушы Нұр Мұхамед Тараки басқарды. Бірақ бірнеше айлардан кейін партия билеушілері арасында күрес басталады. 1979 жылы тамызда партияның екі көсемдері Тараки және Амин арасында күрес басталады. 16 қыркүйекте Таракиді орнынан түсіріп, партиядан шығарып, түрмеге жабады. Көп кешікпей ол қайтыс болады. Бұл жағдайлар Мәскеудің наразылығын тудырды. Партия ортасында жаппай тазалау мен жазалау да наразылықты тудырды. Амин Ауғанстанға кеңес әскерлерін революциялық өкіметті нығайту үшін сұрады. 1979 жылы 12 желтоқсанда кеңес басшылары оның сұрауын қанағаттандырады. Бірақ Амин өкімет басынан кету керек болды . Кеңес әскерлері Ауғаныстанға енгізілді. Амин президент сарайының штурмы кезінде граната жарылысынан қаза табады.

Батыста Ауғанстанға кеңес әскерлерінің кіруі наразылық тудыртты. «Қырғи-қабақ соғысы» жаңа күшпен жанданды. 1980 жылы 14 қантарда БҰҰ-ның Бас Ассамблеясы Ауғанстаннан «шет әскерлерінің» шығарылуын талап етті. Бұл  келісімге 104 мемлекет дауыс берді.

Сол кезде Ауғанстанда қарулы қарсыласу күшейе бастады. Оларға қарсы Аминнің жақтастары, революциялық өкіметтің қарсыластары күресті. Кеңес Одағында Ауғанстанда ешқандай соғыс жоқ деді. Алайда олар елде бандиттер жүргенсіздік жасап жүр деді. Оларды «душмандар» деп атады, яғни жаулар. Құпия түрде Пәкістан арқылы құрама штаттар оларды қарумен және ақшамен көмекпен қамтамасыз етті. Повстансалар Ауғанстанның көптеген бөлігінде бақылау орнатты. Оларды джихад қасиетті ислам соғысы ұраны біріктірді. Олар өздерін «маджахеттер» яғни сенімдерінің күресшілері деп атады.

Ауғанстандағы соғыс 10 жылға созылды. Соғыс барысында миллионға жуық ауғандар қайтыс болды. Кеңес әскері ресми деректер бойынша 14 453 адамынан айырылды. 1987 жылы маусымда бейбітшілікті орнатуда алғашқы қадамдар жасалынды. Жаңа Кабул өкіметі повстансаларға «ұлттық уақытша бітім» жасауды ұсынды. 1989 жылы сәуірде Кеңес Одағы Женева қаласында Ауғанстаннан әскерін әкету келісіміне қол қойды. 15 мамырдан әскер елден шығарыла бастайды. 9 айдан кейін, 1989 жылы 15 ақпанда Ауғанстаннан кеңестің ақырғы солдаты кетті. Осы күн Кеңес Одағы үшін Ауған соғысының аяқталуын білдірді.