Әміре Қашаубаев

Әміре Қашаубаев 1888 жылдың шілде айында туылған.  Туған жері – Шығыс Қазақстан,  қазіргі  Семей облысы, Абай ауданы, Қайнар  селосында тұрған.  Кедей шаруа жанұясында туып өскен.  Қазақстан  ұлттық театр өнерінің  негізін салушылардың бірі.  Өнер жолын  1917 жылы бастады. 1921-1924 жылдары Семейде құрылған Қазақ Совет жастарының ағарту ұйымы (Ес-аймаққа)  мүше болып,  әншілік өнерін шыңдай түсті.  1924 жылы осы қалада  ұйымдастырылған  халық  өнерпаздарының  байқауына (әншілер сайысына) қатысып,  бас бәйгеге Байжановпен бірге ие болды.  1925 жылы Қызылордада өткен Қазақстан Советтерінің  бесінші съезі  мен  1927 жылы Москвада болған Советтердің төртінші съезіне  делегат болып,  әрі делегаттар  үшін  ұйымдастырылған  концертке қатысты.  1925 жылы  Париж  қаласында өткен Бүкіл дүние  жүзіне сән  өнері  көрмесінде  «Ағаш аяқ», тағы басқа  әндерді орындап, екі бәйгемен  қоса,  күміс  медальды иеленді.  Сөйтіп,  Әміре Қашаубаев шет елде  өнер  көрсеткен  тұңғыш қазақ  әншісі болды.  1927 жылы сәуір айында  Әміре Қашаубаев Москва консерваториясында қазақ  әндерін  астана көрермендері алдында тамылжыта  шықады.  Сол жылы Германияның Майндағы  Франкфурт  қаласында  өткен  халықаралық  музыкалық  көрмеде өнер көрсетіп,  тағы да  қазақтың  халық  әндерін  әлемге паш етті.  Оның  орындауындағы  әндер  сәнді ырғағымен,  нәзік  нақышымен,  сазды  әуенімен ерекшеленеді.  А. В. Затаевич Әміре Қашаубаевтың  әншілік өнерін өте  жоғары  бағалап,  одан  көптеген  әндерді  жазып алды.  Әміре Қашаубаевтың орындауында 1925 жылы  Москвада  фонографқа жазылып алынған  «Жалғыз арша»,  «Үш дос»,  «Ағаш  аяқ»,  «Дударай»,  «Бесқарағай»  әндерін  1974 жылы  музыка зерттеушісі әрі музыкант Ж. Шәкәрімов  тауып,  оларды техникалық  өңдеуден  өткеннен кейін қайтадан  күйтабаққа  түсірді.  1925 жылы Қызылордада ашылған  Қазақ драма театрының  алғашқы актерлерінің бірі  болып  қабылданады.  Осы театрда 1926 жылы  М. О. Әуезовтың «Еңлік-Кебек»  трагедиясы алғаш қойылғанда  Жапал  ролінде  ойнайды. Кейіннен  Қоскелді,  қойшы, Жарас,  Ақын  (М. Әуезовтың  «Қаракөз»,  «Бәйбіше-тоқал»   және « Айман-Шолпанында»)  қария  (М. Триггердің  «Сүңгуір қайығында»),  («Шайхана қожасы»),  (Д.А.Фурмановтың  «Бүліншілінде»), тағы да басқа   әр алуан  кейіпкерлердің  образын  жасады.  1933 жылға дейін  театрда  әнші-актер болған.  Әміре Қашаубаев 1934 жылы  музыкалық театрға  (қазіргі  опера және балет театры)  ауысады.  Әншінің  өмірі мен творчестволық  жолы туралы Шәкәрімовтың  « Әміре»  1973 жылы,  «Ән жұлдызы» 1978 жылы,  «Әміре Қашаубаев»   1980 жылы,  атты  зерттеу еңбектері,  Қ. Жармағамбетовтың  «Әнші азамат»  1951 жылы  және  М. Тоқжігітовтың   «Ән  атасы — Әміре»  1972 жыл,  кітаптары жарық  көрді.