70-90 жылдардағы қазақ әдеби сыны

Лекция мақсаты:

- 70-90  жылдардағы қазақ  әдеби  сынының мән жайымен таныстыру.

Сұрақтар:

1. Әдебиеттануға  қосылған  жасақтың  өнімді  ізденістері.
2. Қазақ  әдебиеттануы  мен  сынының   жаңа  кадрларымен  тола  бастауы.
3.  Ахмет  Байтұрсынов,  Міржақып  Дулатов,   Мағжан  Жұмабаев,  Жүсіпбек  Аймауытов,  Шәкәрім  Құдайбердиев  сындфы  алыптардың  қайтып  оралуы.
4. Алаш  қозғалысының  ақталуы,  қайраткерлерінің  тарих  сахнасына  қайта  шығуы. 

60-жылдардың  екінші  жартысы  мен  70-жылдардың  бас  кезінде  сын  әдебиеттануға  қосылған  жасақтың  өнімді  ізденістері.  Р.Нұрғалиев,  З.Серікқалиев,  С.Ордалиев, Ф.Оразаев,  Ә.Нарымбетов,  М.Мағауин,  Ш.Елеукенов,  Б.Құндақбаев  сынды  көптеген  дарындардың  еңбектері.

Қазақ  әдебиетінің  тарихы  бойынша  алты  кітапты  үш  том  еңбектің  жазылуы  және  оның  қоғамдық-әлеуметтік  мәні.

Қазақ  әдебиеттануы  мен  сынының   жаңа  кадрларымен  тола  бастауы.

Бүгінгі  әдеби  процеске  араласу,  көркемдік  шеберлікті  арттыру  жолындағы  эстетикалық  талаптарды  тұжырымдау,  қазақ  әдебиетінің  дүниежүзілік  дамуға ұласуы  мәселелерінің  әдебиет  сынында  кеңінен   әңгімеленуі.

Советтік  жүйенің,  коммунистік  идеологияның  творчестволық  мүмкіндігінің  азаюы,  қызыл  империяның  құрылуы.  Ол  жасаған  қысастық  пен  зұлымдықтың  әшкереленуі. Қазақ  әдебиетінің  ұлы  ғалымдары  Ахмет  Байтұрсынов,  Міржақып  Дулатов,   Мағжан  Жұмабаев,  Жүсіпбек  Аймауытов,  Шәкәрім  Құдайбердиев  сындфы  алыптардың  қайтып  оралуы.  Алаш  қозғалысының  ақталуы,  қайраткерлерінің  тарих  сахнасына  қайта  шығуы.  Қазақ  елінің  тәуелсіздікке  қолы  жетіп,  егемендік  алуы.  Азаттықты  аңсаған  әдебиет  өкілдерінің  өлең-жырлары  мен  шығармалары  тәуелсіздік  рухында  жаңаша  баяндалуы,  түсіндірілуі,  зерттелуі.

Қазақтың  азаматтық  және  әдеби-мәдени  тарихтарын  жаңаша  бұрмаламай  жазу  жөніндегі  игі  қадамдар,  оның  артық-кем  шалыстары.  Қазақ  әдебиеттану  ғылымы  мен  сыны  еркін  тыныстап,  ұлттық  нысаны  жоғары  ұстауы,  әлемдік  таным-білік  деңгейінде  көрінуге  талпынуы.

Әдебиет  сыны  мен  ғылымының  әр  салаға  көз  салуы  сыншы-ғалымның,  ғалым-сыншының  тұлғасының  қалыптасуы — өнімді  эстетикалық  ізденістің  кепілі.

Өзін-өзі бақылау тапсырмалары:

- 70-90  жылдардағы қазақ  әдеби  сынының даму бағыты қандай?

- Қазақ әдебиеттану ғылымы мен әдебиет сынының бүгінгі күйі қандай?

- Тәуелсіз елдің әдебиетіне, ғылымына қойылатын талаптар мен алдағы міндеттерді қалай түсіндірер едіңіз?

Әдебиеттер тізімі:

1. Қабдолов З. Екі томдық шығармалар. Алматы, 1983.
2. Қирабаев С. Әдебиетіміздің ақтаңдақтары. – Алматы, 1992.
3. Қирабаев С. Ұлт тәуелсіздігі және әдебиет. – Алматы, 2001.
4. Сыздықов К. Мұхтар Әуезов- әдебиет сыншысы. Алматы, 1973.
5. Кәкішев Т. Кер заманның кереғар ойлары. – Алматы, 1995.