Программалық құралдар


Программалық құралдар

 

Программа— магниттіктасымалдаушыда(дискіде) файлтүріндесақталып, әрбірадамныңкомандасыбойыншакомпьютержадынажуктеліп, орындауғаарналғанмашинатіліндегінүсқауларжиыны. Көптегенмәселелерөзарабайланыстағыбір-біріменбірігіпотырыпжұмысістейтінпрограммаларкешендерініңкөмегіменшешіледі.

Алдыналакелісімнақтыпрограммаарқылыорындалатынәрекеттер(функциялар) жиыныныңжәнеәрфункцияныңорындалувариантынанықтайды.

Үнсізкелісімегержұмысістепотырғанадамайқынтүрденұсқамаса, көрсетілгеннемесебасқаәрекеттің, яғнифункцияныңнақтыатқарылупараметрлерін(басқадавариантгарыболғанда) тағайындайды.

Интерфейс- программалықжабдықпен.жұмысістейтінадамарасындағысұқбатжүргізушарттарыменкелісімдержиыны.

Программалық жасақ - информациялық технологиялардың елеулі бір бөлігі. Программасыз кез келген аппаратура жәй элементгер жиыны болады да, ол ешнәрсе істей алмайды.

ЭЕМ программалары екі топқа бөлінеді, олар:

1)  жүйелі программалықжасақ;

2)  қолданбалы (кәделі) программалық жасақ.

Жүйелі программалар ЭЕМ-нің аппараттық жабдықтар жұмысын басқарып, жүмыс істеп отырған адамды қолданбалы программалармен байланыстырады.

Жүйелі программалық жасақты бірнеше топқа жіктеуге болады:

1)  операциялық жүйелер;

2)  утилиттер;

3)  сервистік программалар.

Операциялық жүйелер - компьютерді басқаруға арналған және қолданбалы программалармен байланысы бар нақты программа. Дербес компьютерлер үшін кең тараган оиерациялық жүйелерге

 МЗ(РС) DOS, Windows 95, Windows NT,OS/2, UNIXжатады,

Дербескомпьютерлерлергеарналғаноперациялықжүйелердіңбарлығыдатекбірадамдықболыптабылады. Расындадаекіадамныңбірмезетгебіркомпьютердежұмысістеуінелестетуқиынғой.

WINDOWS 95, WINDOWS NT, OS/2, UNIX көпмақсаттыжүйелерболыпсаналады. Көп мақсаттылық — бір компьютерде бір уақытта қатарласа бірнеше есепті шығару мүмкіндігі немесе бірнеше әрекеттің қатар атқарылып жатуы. Мысалы, Сіз мәтін көшіріліпжатқан шақта ойнап та отыруыңызға боладь, өйткені бұл жұмыстарды әртүрлі қүрылғылар атқарады немесе ол қүрылғылардың жұмыс жылдамдығы адамның жылдамдығынан өте жоғары болып келеді.

Көптеген ІВМ - үйлесімді компьютерлер дискілікМЗ DОSоперациялық жүйесі мен көп терезелі  WINDOWSграфикалық операциялық жүйесін пайдаланады.

Операциялық жүкелер көптеген функцияларды орыңдайды: информацияны дискіге жазу-оқуды жүзеге асырады, мәліметтер сақтауды ұйымдастырады, компьютер құрылғыларының өзара байланыста жұмыс істеуін, барлық қолданбалы программалар жұмысының орындалуын қамтамасыз етеді. Бүл жүйе ЭЕМ іске қосылғаннан кейін иілгіш не қатты дискіден  алғашқы жүктелетін кещенді программа болып табылады. Белгілі бір қосымша қызмет атқаруға керекті программалар тобы утилиттер болып табылады. Оларға мысал ретінде антивирустік (вирустерге қарсы) программаларды, мәліметтерді архивтеу (кысу) программаларын, компыотердің: жұмыс істеу қабілетін (диагностика) тексеретін программаларды (тест ирограммалары) айтуға болады.

Сервистік программалар — әрбір адамның операциялық жүйемен жұмыс істеуін жеңілдететін программалар тобы.

Қолданбалы программалар арқылы біздер өз есептерді шығарамыз. Мұндай программалар "қосымшалар" (приложения) деп те аталады. Қолданбалы программалар сан алуан, оларға қарапайым программадан бастап күрделі есептерді шығара алатътн қуатгы мамандандырылған жүйелерді (мәтіндік продессор, графикалық редактор, баспаханалықжүйелер т.б.), ғылыми мөселелерге арналған жоне жалпы көпшілікке қызмет ету кешендерін де жатқызуға болады.

Қолданбалы (кәделі) программалық жасақ- белгілі бір мамандық салалсында нақты есептер шығара алатын программадар жиыны. Олар белгілі бір мақсатта пайдаланылатын және әмбебап болып екіге бөлінеді.

Белгілібірмақсатгапайдаланылатынпрограммалықжасақәрадамныңнақтыесептеріншыгаругаарналган, сондықтаноныпайдалануаймаіыдашектеулі. Мүндайпрограммалардыжұмысиесіөзіжасайдынемесеоньңталабыбойыншамаманпрограммалаушыларжасапбереді.

Дербескомпьютерлердіңкеңтарауьшабастысебепболғанолардыңалдыналадайындалғанәмбебаппрограммалықжасақтарыңкеңтаралуыеді, бүлпрограммалартекбіресептішығарыпқанақоймай, белгілібірмамандықсаласындаесепжұмыстарынтүгелавтоматтандырудынемесеинформацияныңбелгілібіртүрлерінөндеудітүгелқамтиалатынболды.

Әртүрліинформациялардыөндеугемүмкіндікберетінәмбебаппрограммалык; жасақтыңнегізгітүрлерімыналар:

-   мәтін редакторлары;

-  графикалық редакторлар;

-  электрондык, кестелер;

-  оқыту жоне ойнау программалары; информациялық жүйелер және т.б.

Мәтіндік информацияларды даярлау мен өңдеуге арналған программалар мәтінредакторы депаталады. Өмірде кез келген ЭЕМ-де жүмыс істейтін адамдар әртүрлі есеп-қисаптар мен құжаттар дайындау, мақала және басқа жазбалар жазу сияқты мәтін дайындаумен айналысады. ДЭЕМ-дерді осы мақсатгарға пайдаланса, басқа машинкасына қарағанда жұмыс өнімділігі күрт өсетіні талас тудырмаса керек.

Мәтін редакторлары экранда мәтіндерді түзетуге, қателерін уақьттында табуға, абзацтардың сол жақ, оң жақ шеттерін туралауға, мәтіндерді дискілерде ұзақ уақыт сақтап, қажет болғанда бірден тауып алуга, бірнеше алфавитті (латьш, орыс, қазақ) қатар пайдалануға, құжаттарды қағазға бірнеше дана етіп басыпшығаруға мүмкіндік береді.

 Дербес ЭЕМ-дер кітап, журнал, газет, т.б. шығаруда кең пайда-ланылады. Компьютердің машинкаға қарағанда көптеген артықшылығы бар: қате оңай түзетіледі, материалдарды дайындау шапшандайды, оларды безендіру жолдары женілдейді. Өте жоғары сапалы басылым шығара алатын лазерлік принтерлермен жабдықталған шағын баспахана жүйелерінің одан да күшті мүмкіндіктері бар (осы оқулық та компъютерлік баспа жүйесінде дайындалды).

Кең тараған мәтін редакторларына WordPerfekt, MikrosoftWord, MultiEdit, WordStar, PageMakerт.б.  жатады.

Графиктік редакторлар графиктік информацияны дайындау мен өңдеуге арналған программа болыптабылады. Олар өмірде жиі кездесетін есептеу нөтижелерін график түрінде шығаруда өте ыңгайлы. Оның үстіне графикалық редакторлар бейнелерді әртүрлі етіп- схемалар, сызбалар, суреттер және т.б. түрлерде бере алады.

Графикалық редакторлар мәліметтердің есептелу нәтижесін график бейнесінде көрсетуде де және өз қалауымызша түрлі сызықтар тұрғызуда да қолданылады. Графиктерді әртүрлі қылыи, мысалы, түзу немесе кисық сызық түрінде, дөңгелек диаграммалар мен гисто-граммалар бейнесінде алуга болады, оларга автоматты түрде масштаб енгізуге, керек болса координата остеріне сандар мен атауларды жазып қоюга да болады. Күрделі графикалық бейнелер түрғызу кезінде түрлі-түрлі фигура мен контурларды пайдаланып, олардың әрқайсысын әртүрлі түстерге бояуга да болады. Электрондық кестелер жүйесінде миллионнан аса торлар (ұялар) болады, оігар пернелермен информацияны енгізу арқылы немесе формулалар орнегін есептеу нэтижесі бойынша компьютермен жазу арқылы толтырылады. Мұнда кестелік мәліметтерді түзету, оларды дискілерде жазып сақтау, түрлендіру, қагазга басып алу сияқты коптеген орекеттср өте жылдам орындалады.

Ойын программалары дербес ЭЕМ-дердегі қызғылықты, кез келгенжан әуестенетінтопқажатады. Дербес компьютерлердің кеңінен тарауъша да себепші болған ойын программалары еді. Компьютерлік ойындар - демалудың жаңа технологиясы. ЭЕМ-де ойнағанда онымен шектен аса өуестенудің зиян екенін есте сақтау жөн.

Оқыту программалары оқу-үйрену сабақтарын ұйымдастырады, олардың мектепте не үйде тарихтан, информатикадан, тілден, биологиядан, математикадан, физикадан т.б. пәндерден сабаққа дайындалу кезінде өте ыңғайлы екені талас тудырмайды. Компыотерлер сабақ оқуда электрондық оқулық жөне тренажерлер түрінде, лабораториялық аспаіт әрі информациялық анықтамалық жүйе есебінде кеңінен пайдаланылады. Институттарға қабылдау емтихандарын өткізу кезінде компьютерлер "қазы" рөлін де әділ атқара алатын құрал екені белгілі.

Іс программалары қызметте керекті әртүрлі иыформацияларды дайыңцау, сақтау және өңцеу үшін кеңінен қолданылып жүр. Бұлар іс қағаздарын жүргізуді компьютерлендіру кезінде де құжаттар дайындау, жұмыс кестелерін жасау, кезекшілік графиктерін салу сияқтыәрекеттерде де өте ыңғайлы болып табылады.

Информацияның кептеген түрлерін сақтау, іздеу, жалпы ұйымдастыру жұмысында информациялық жүйелер қолданылады. Бұларга мәліметтер базасы, кітапханадағы информация іздеу жүйелері, театрлардағы, әуе жолындағы және темір жолдагы билет сату мен оларды тіркеу тәсілдері жатады. ЭЕМ желілері мен информациялық коммуникациялар негізіндегі осы сияқты жүйелерді жасау мен дамыту қоғамымызды информацияландыру бағдарламасының ірге тасын қалайды.

Болашақта перспективасы бар информациялық құралдарға білімдер базасы мен эксперттік жүйелерді жатқызуға болады. Олардың көмегімен кейбір мамандық салаларында эксперттер тәртібін модельдеу арқылы медициналық тақырыптардан консультациялар мен әртүрлі қызмет салаларынан анықтамалар беру, онертапқыштарга, технологгар мен конструкторларгакөмек беру істерін жүзеге асыруга болады.

Әмбебап программалық жасақтың дамуының арқасында күрделі біріктірілген жүйелер (интегралданған) жасальгаып жатыр. Олар бірыңғай командалар жүйесі а 



Скачать