Тіршілік формалары. Биотикалық қатынастар

Тірі ағзалардың, соның ішінде, жан-жануарлар мен өсімдіктердің сыртқы қоршаған ортасына бейімделуіне морфологиялық адаптацияның атқарар ролі ерекше, яғни, ондай ерекшелікке өмір сүрген ету ортасындағы  тіршілік үшін күресудегі және  тіршілік іс — әрекетін ұтымды жалғастыруда өте қажет болып табылатын сыртқы құрылысы жатады.

Өсімдіктердің тіршілік формасының классификациясы (Раункиер бойынша).

1. Фанерофиттер — өсімдіктің жер үстіндегі топырақтан жоғарығы бүршіктерінің жаңаруы (30 см –ден жоғары).

2.Хамериттер – топырақ үстінен 20-30 см-ден жоғары  бүршіктердің жаңаруы.

3.Гемакриптофиттер – топырақ үстіндегі бүршіктердің жаңаруы немесе топырақтың дәл үстіндегі бүршіктердің  жаңаруы. Көбінесе олар өсімдік астына орналасады.

4. Криптофиттер – топырақтың ішіндегі (геофиттер)  немесе су ішіндегі гелофиттер мен гидрофиттер) бүршіктердің жаңаруы.

5.Тероафиттер – жылдың  өсуге  қолайсыз кезеңінен кейінгі тұқымнан шығып жаңару.

Жануарлардың тіршілік формаларының классификациясы (сүтқоректілер) (Формозов А.Н. бойынша).

1.Жерүсті формалары.

2.Жерасты (жер қазушылар).

3.Ағашта өмір сүретіндер.

4.Ауада тіршілік етушілер.

5.Суда тіршілік етушілер.

Бұлардан басқа да классификациялары бар.

Биотикалық қатынастар.

Тірі ағзалардың  бір – біріне  әсер етуші іс — әрекеттерінің  қосындысын ортаның биотикалық факторлары деп атайды. Ағзаны қоршап тұрған  тірі  денелердің барлығы оның  биотикалық ортасын құрады.

Биотикалық қатынастардың екі үлкен топтарын бөлуге болады:

1.Түрішілік.                                             2.Түраралық.

Топтық әсер.                                            Аменсализм.

Массалық әсер.                                       Комменсализм.

Түрішілік бәсеке.                                    Түраралық бәсеке.

Бірлестік                                                    Мутуализм (симбиоз)

Коннибаллизм                                           Нейтрализм

Жыртқыш – жәбирленуші түріндегі бірлестік

Паразит – қожа түріндегі қатынастар