Акционерлік қоғамды құру мен ұйымдастыру тәртібі (мемлекеттік тіркеу)

Акционерлік қоғамды құру туралы шешім қабылдаған жеке және заңды тұлғалар қоғамның құрылтайшылары болып табылады. Акционерлік қоғамның құрылтайшысы немесе құрушысы жалғыз тұлға болуы мүмкін. Акционерлік қоғамның құрылтайшылары оны құруға байланысты ол мемлекеттік тіркеуден өткенге дейін туындаған мәліметтер бойынша бірлесіп жауап береді. Егер шығыстарды төлеу жөнінде мәселе туса, мұндай шығыстарды қоғам өз құрылтайшыларына кейіннен осындай шығыстарды акционерлік қоғамның құрылтайшыларының жиналысы немесе акционерлердің жалпы жиналысы мақұлдаған жағдайда ғана өтейді. Қоғам өз құрылтайшылары жиналысының (құрылтай жиналысының) шешімімен құрылады.Ал оны жалғыз тұлға құрған жағдайда акционерлік қоғам құру туралы шешімді осы тұлға жеке — дара қабылдайды. Қазақстан Республикасының Үкіметін, жергілікті атқарушы органдарды, сондай-ақ, Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкін қоспағанда, Қазақстан Республикасының мемлекеттік органдары мен мемлекеттік мекемелер қоғамның құрылтайшылары немесе акционерлері бола алмайды. Мемлекеттік кәсіпорын акционерлік қоғамның құрылтайшысы болуға және осы кәсіпорынға қатысты меншік иесі мен мемлекеттік басқару органдарының міндетін жүзеге асыратын мемлекеттік органының келісімімен ғана оның акцияларын сатып алуға құқылы.. Акционерлік қоғамдар туралы заңға және басқа да заң актілеріне сәйкес, акционерлік қоғамды қайта құру арқылы құрылуы мүмкін. Бірінші құрылтай жиналысында құрылтайшылар : - қоғамда құру туралы шешім қабылдайды және қоғамды құру жөніндегі бірлескен қызмет тәртібін белгілейді; - құрылтай шартын жасайды; - құрылтайшылар төлейтін жарғылық капиталдың мөлшерін белгілейді; - жарияланған акциялардың, сондай-ақ құрылтайшылар төлеуге тиісті акциялар санын белгілейді; - шығарылатын болып жарияланған акцияларды мемлекеттік тіркеу туралы шешім қабылдайды; - қоғамның тіркеушісін таңдайды; - мемлекеттік тіркеуге арналған құжаттарға қоғам атынан қол қоюға уәкілетті адамдарды сайлайды; - акционерлік қоғам құрылтайшыларының жарғылық капиталды төлеуге енгізілетін мүлкін Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес бағалайтын адамдарды анықтайды; - акционерлік қоғамның органдары құрылғанға дейін қоғамның қаржы-шаруашылық қызметін жүзеге асыруға және үшінші тұлғалар алдында оның мүдделерін білдіруге уәкілетті адамдарды сайлайды; - акционерлік қоғамның жарғысын бекітеді; Акционерлік қоғам акционерлерінің бірінші құрылтай жиналысында әрбір құрылтайшының бір дауысы болады. Егер құрылтай шартында өзгеше көзделмесе, екінші және одан кейінгі құрылтай жиналыстарында әрбір құрылтайшының бір дауысы болады. Құрылтай жиналысының (жалғыз құрылтайшының ) шешімдері қоғамның барлық құрылтайшылары (жалғыз құрылтайшысы ) қол қоюға тиісті хаттамамен ресімделеді. Акционерлік қоғамның көптеген құрылу жолдары бар. Олар – жұмыс істеп тұрған заңды тұлғаны акционерлік қоғам түрінде қайта құру , олардың бірнешеуін біріктіру, қосу, бөлу, бөліп шығару және өзгерту. Акционерлік қоғамды ұйымдастырудың осы айтылған жолдары Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексіне сәйкес жүзеге асырылады. Жаңа қоғамның жарғысын бекітуді және органдарын сайлауды жаңадан пайда болған қоғамның ұсынысы бойынша белгілі-бір мерзімде өткізілген акционерлердің жалпы жиналысының асыруы қоғамды қайта құру болып есептеледі. Екі немесе одан да көп қоғамның соңғысының қызметін тоқтатып, барлық мүліктерін, құқықтарын және міндеттерін өткізу актісіне сәйкес берумен жаңа қоғамның пайда болуы қоғамдардың бірігуі деп аталады. Бірігуге қатысқан әрбір қоғамның барлық өзгерген деректері жаңа қоғамның акционеріне баспасөзде жариялау арқылы берілуі тиіс. Қосылатын қоғамның мүліктерін, құқықтары мен міндеттерін тиісті өткізу актісіне сәйкес басқа қоғамға өткізу мен оның қызметінің тоқтатылуы қоғамның қосылуы деп танылады. Қайтадан ұйымдастырылатын қоғамның акцияларын, кейіннен жаңадан құрылатын қоғамдардың акцияларына айырбастаумен осы қоғамның барлық мүліктерін жаңадан пайда болған қоғамдар арасында бөлу арқылы қоғамның барлық мүлкін, құқықтарын және міндеттерін өткізу мен оның қызметін тоқтатуды жүзеге асыру қоғамды бөлу болып танылады. Мұнда бөлінетін қоғамның құқықтары мен міндеттері бөлініс балансына сәйкес жаңадан пайда болған қоғамдарға өтеді. Қоғамнан бөліну нәтижесінде пайда болған қоғамдар қайта ұйымдастырылған қоғамның міндеттемелері бойынша жауапкершілікте болады. Қызметін тоқтатпастан қайта ұйымдастырылған қоғамның мүліктерінің, құқықтарының және міндеттерінің бір бөлігін өткізумен бір немесе бірнеше қоғамды құру қоғамның бөлініп шығуы деп аталады. Егер қоғамның барлық құқықтары мен міндеттері жауапкершілігі шектеулі серіктестікке немесе өндірістік кооперативке акт бойынша өтсе ол қоғамды қайта құру деп танылады.